علت کوچک شدن کلیه ها چیست؟

کلیه، این عضو نجیب بدن که هر نوع اختلال در خود را بسیار دیرهنگام در قالب درد یا نشانه‌های دیگر بروز می‌دهد، در سیستم خون‌سازی، تعادل سیستم استخوانی، متابولیسم کلسیم در بدن و نیز تنظیم فشارخون نقش دارد.شفا آنلاین:کلیه‌ها از اعضای حیاتی بدن هستند، چراکه تقریبا 20 درصد خروجی خون قلب در هر ضربان به کلیه‌ها می‌رود و این عضو وظیفه تصفیه خون و مواد سمی <Blood purification and toxic substances>را به عهده دارد. 

کلیه، این عضو نجیب بدن که هر نوع اختلال در خود را بسیار دیرهنگام در قالب درد یا نشانه‌های دیگر بروز می‌دهد، در سیستم خون‌سازی، تعادل سیستم استخوانی، متابولیسم کلسیم در بدن و نیز تنظیم فشارخون نقش دارد. پس بدانید که کلیه‌های شما به توجه و مراقبت ویژه‌ای نیاز دارند، چراکه وظایف سنگینی طی فرآیند سوخت و ساز بدن به عهده آنها گذاشته شده است حتی بسیاری از داروها و هورمون‌ها در کلیه‌ها متابولیزه و دفع می‌شوند و اگر کلیه‌هایتان به درستی کار نکنند، تعادل محیط داخلی بدنتان از حیث تعادل اسید و بازی که طی فرآیند سوخت و ساز و تجزیه مواد غذایی تولید می‌شوند، به هم می‌ریزد.  بی‌شک اطلاع از وظایف کلیه‌ها، شما را به ضرورت کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت و فشار خون به عنوان عوامل تاثیرگذار در بروز اختلالات کلیوی و نیز مراقبت از این عضو بیشتر متوجه می‌کند، با این حال اگر تحت شرایطی در معرض عفونت بیماری‌های انسدادی کلیه مثل سنگ کلیه یا بیماری‌های زمینه‌ای ذکر شده قرار گرفتید، تعجب نکنید که بافت کلیه‌تان پس از مدتی چروک‌خورده و کوچک شود که در آن صورت باید برای حفظ احتمالی این عضو حیاتی در قالب روش‌های درمانی تخصصی، تلاش زیادی بکنید.

بافت‌های کلیه از بین می‌روند

دکتر امیر ایجادی، فوق‌تخصص جراحی کلیه، می‌گوید: در اهمیت حفظ عملکرد طبیعی کلیه‌ها همین قدر بدانید که اگرچه تعادل اسید و باز ناشی از سوخت و ساز بدن توسط سیستم تنفسی و کلیوی صورت می‌گیرد، اما قدرت کلیه‌ها در مقایسه با سیستم تنفسی برای انجام این وظیفه در بدن بی‌نهایت است، به همین دلیل هم سلول‌های اصلی کلیه، توده‌ای را می‌سازند که همان عضو لوبیایی شکل بدن را تشکیل می‌دهد. با این حال وقتی این عضو، تحت تاثیر بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرد، بافت آن آسیب دیده و دچار آسیب می‌شود که در آن صورت تشخیص کوچک شدن کلیه داده ‌می‌شود.یماری‌هایی مثل عفونت‌های ادراری، عفونت‌های کلیوی، بیماری‌های انسدادی که معمولا ناشی از سنگ‌های کلیوی یا انسدادهای مادرزادی هستند و نیز عواملی چون دیابت و فشار خون می‌توانند عروق ریز کلیه را درگیر و منجر به کوچک شدن بافت آن شوند.

کلیه‌های کوچکی که بیمار نیستند

دکتر ایجادی با اشاره به کلیه‌هایی که به طور طبیعی کوچک هستند، می‌گوید: برخی کلیه‌ها اصطلاحا مینیاتوری هستند، یعنی کلیه‌های سالمی هستند که نسبت بین بافت قشر و مرکزشان طبیعی است، ولی کوچک‌تر از حد معمولی هستند.با این حال بیماری‌های ژنتیک در کلیه‌ها معمولا در سه ماهه اول بارداری منجر به سقط جنین می‌شود، اما یک سری بیماری‌های ژنتیک وجود دارد که مجموعه‌ای از بیماری‌های مختلف و در واقع نوعی سندرم خاص هستند که از نشانه‌های آن، نارسایی کلیه است. در چنین شرایطی فرد با درجاتی از اختلال کلیه روبه‌رو خواهد شد و در جریان سیر بیماری، کلیه‌هایش را کاملا از دست می‌دهد.

در برخی بیماری‌های ژنتیک هم، کلیه کودک یا نوزاد به طور غیرعادی ایجاد سنگ می‌کند و این روند نیز به تخریب بافت کلیه و از دست رفتن آن منجر می‌شود.

مبتلایان به فشار خون، بیشتر آسیب می‌بینند

دکتر ایجادی با اشاره به این‌که فشار خون و کلیه اثر متقابلی روی هم دارند، می‌افزاید: فشار خون به خودی خود می‌تواند از طریق آسیب به عروق داخلی کلیه منجر به آسیب به این عضو شود. در عین حال اختلال عملکرد کلیه نیز روی فشار خون تاثیر می‌گذارد، کما اینکه تومور‌های کلیه، عفونت‌های کلیوی و ریفلاکس‌های کلیوی می‌توانند منجر به تغییرات فشار خون در افراد شوند.

درمان همیشه غیرممکن نیست

این فوق تخصص جراحی کلیه با تاکید بر این که کوچک شدن کلیه، مرحله پایانی حیات این عضو به دلیل بیماری‌هایی است که موجب از بین رفتن بافت کلیوی شده‌اند، می‌گوید: این درست که متخصصان، کوچک شدن کلیه را در واقع مرحله خاتمه یافتن فعالیت کلیه تلقی می‌کنند، ولی با اعمال سریع و بموقع روش‌های درمانی که می‌توانند معطوف به کنترل دیابت یا فشار خون باشند یا بهره‌گیری از روش‌های جراحی آندوسکوپیک برای از بین بردن سنگ کلیه یا از بین بردن منشاء عفونی یا تومور کلیه، می‌توان در شرایطی به حفظ کلیه امیدوار بود.در واقع درمان احتمالی کلیه در چنین مرحله‌ای، به دو مساله بستگی دارد، یکی درمان بیماری‌های زمینه‌ای اولیه و دیگری درمان عوارضی که بر اثر این بیماری‌ها به وجود آمده‌اند.

چند توصیه مهم برای بیماران کلیوی

قدرتمندترین و مؤثرترین تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بیماری کلیه بررسی منظم کلیه‌ها است. بررسی سالیانه کلیه‌ها باید برای افراد پرخطری انجام شود که مبتلا به دیابت، فشارخون بالا و چاقی هستند یا سابقه نارسایی کلیوی مزمن در خانواده‌شان موجود است.

می‌گویند بیماری‌های کلیوی قاتلان خاموش هستند. این بیماری‌ها موجب از دست رفتن پیش‌رونده عملکرد کلیوی و نارسایی کلیوی می‌شود و در نهایت بیمار برای ادامه زندگی به دیالیز یا پیوند کلیه نیازمند می‌شود. به دلیل مخارج گزاف و مشکلات بالقوه در کشورهای درحال‌توسعه، تنها 10-5 درصد بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی شانس کافی برای کسب گزینه‌های درمانی متعارف همچون دیالیز و پیوند کلیه را دارند، درحالی‌که بقیه بیماران بدون دریافت درمان قطعی می‌میرند. نارسایی کلیوی مزمن بسیار رایج است و درمانی ندارد، بنابراین پیشگیری تنها گزینه است. کشف زودهنگام و درمان به‌موقع اغلب مانع از بدترشدن نارسایی کلیوی مزمن می‌شود و می‌تواند نیاز به درمان قطعی را به تأخیر بیندازد یا از آن پیشگیری کند.هرگز از کلیه‌هایتان غافل نشوید. ویژگی‌های مهمی درباره مراقبت و پیشگیری از بیماری‌های کلیوی تحت عناوین زیر بررسی می‌شوند.

پیشگیری از سنگ کلیه با روش سنتی

 سنگ کلیه - ابتلا به سنگ کلیه یکی از شایع ترین بیماری های دستگاه ادراری میان مردان میانسال در سراسر جهان است که به دلیل غلیظ شدن و رسوب کردن موادی از قبیل کلسیم در کلیه ها و مجاری ادراری به وجود می آید.تشکیل سنگ ها، بلورها و کریستال ها در دستگاه ادراری با درد و بی قراری زیادی همراه است. این درد به ویژه در شرایطی که سنگ ها و کریستال ها درون کلیه و مجاری ادراری حرکت کنند چند برابر می شود و عوارضی نظیر دل درد، تهوع، استفراغ و تب و لرز را نیز به همراه دارد.

برای درمان و پیشگیری از ابتلا به این بیماری در طب سنتی و مکمل شیوه های درمانی مختلفی وجود دارد؛ شیوه هایی که بدون نیاز به داروهای شیمیایی و روش های تهاجمی می توانند به افراد مبتلا به سنگ کلیه کمک کنند.

● روغن کرچک مسکن گیاهی

افرادی که به دلیل ابتلا به بیماری های کلیه و اختلال مجاری کلیه دچار درد هستند می توانند در کنار ادامه روند درمانی خود از متدها و شیوه های طب طبیعی برای تسکین دردهای این ناحیه کمک بگیرند. یکی از ساده ترین شیوه هایی که در تسکین درد کلیه بسیار موثر است ماساژ روغن کرچک است. برای این منظور کافی است مقداری از روغن کرچک را درست در جایگاهی که کلیه قرار دارد ماساژ دهید و پس از ۴ تا ۵ دقیقه ماساژ یک حوله گرم روی موضع کمپرس کنید. این روش به شما کمک می کند که پس از ۳ تا ۴ روز تکرار از شدت دردهای شما به مرور کاسته شود. علاوه بر این می توانید پیش از ارائه ماساژ روغن کرچک را اندکی گرم و سپس از آن برای ماساژ استفاده کنید.

● پیشگیری از سنگ سازی با لیموترش

افرادی که در برنامه و رژیم غذایی خود از آبلیموی تازه و لیموترش استفاده می کنند، شانس بیشتری برای کنترل و پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه و دردهای ناشی از آن دارند. به اعتقاد بسیاری از درمانگران شیوه های طبیعی درمانی آبلیموی تازه در صورتی که با آب ترکیب شود موجب پیشگیری از تجمع و تشکیل سیترات های موجود در ادرار و بلور در سیستم ادراری به ویژه کلیه ها می شود. از این رو درمانگران این شیوه درمانی به مخاطبان خود توصیه می کنند علاوه بر نوشیدن یک فنجان آب و لیموترش در طول روز در برنامه غذایی خود نیز از لیموترش تازه استفاده کنند.

● رژیم غذایی آیورودا سنگ شکن

در طب سنتی هندوستان، ، شیوه درمانی ای وجود دارد که به کمک آن فرایند شکسته شدن سنگ ها درون کلیه اتفاق می افتد بدون آنکه بیمار نیازی به مصرف داروهای شیمیایی یا استفاده از متدهای جدید درمانی سنگ شکن داشته باشد. در این شیوه که به نام رژیم درمانی آیورودا مطرح است درمانگر طب سنتی هند با اصلاح شیوه زندگی و رژیم غذایی بیمار به شکستن سنگ های کلسیمی و فسفاتی و دفع آنها از طریق مجاری ادراری کمک می کنند. به این ترتیب این درمانگران با روشی که عارضه جانبی برای بیمار به همراه ندارد برای درمان او دست به کار می شوند. به منظور استفاده از این شیوه درمانی بهترین کار مراجعه به متخصص طب آیوروداست تا او پس از معاینه و بررسی طبع و مزاج فرد شیوه صحیح زندگی و رژیم غذایی مناسب را برای او تجویز کند.

● این خوردنی ها را فراموش کنید

اگر در خانواده ای قرار دارید که در میان اعضای آنها استعداد ابتلا به سنگ کلیه وجود دارد، بهتر است با اصلاح رژیم غذایی خود و پرهیز از مصرف غذاهای زیر احتمال ابتلا به بیماری سنگ کلیه را به حداقل برسانید.

تا می توانید از نان، پاستا، ماکارونی و شکر فرآوری شده در برنامه رژیم غذایی خود پرهیز کنید و مصرف آنها را به حداقل ممکن برسانید.

مصرف خوراکی ها و غذاهایی که در آنها از لبنیات و ذرت استفاده شده را تا حد امکان کاهش دهید؛ زیرا مصرف مداوم این خوراکی ها احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد.

برای تهیه غذا سعی کنید از بخش های بدون چربی گوشت استفاده کنید تا به این ترتیب میزان سلامت کلیه های خود را افزایش دهید.

نوشیدنی هایی مثل چای، قهوه، الکل و مصرف تنباکو را از برنامه زندگی خود حذف کنید یا مصرف آنها را تا حد ممکن کاهش دهید.

● پاکسازی کلیه ها با چای گیاهی

یکی از گیاهان دارویی بسیار موثر برای پیشگیری از تجمع رسوبات در کلیه و مجاری ادرار، چای گیاهی قاصدک است. مصرف این نوشیدنی گیاهی علاوه بر آنکه می تواند از بروز سنگ کلیه در دستگاه ادراری پیشگیری کند، می تواند به عنوان یک مسکن گیاهی در زمان درد سنگ کلیه عمل کند.

برای استفاده از خواص پاکسازی این گیاه دارویی کافی است برگ های خشک گل قاصدک را مثل چای معمولی دم کنید و در طول روز یک تا ۲فنجان از آن بنوشید. نوشیدن این دمنوش به شما کمک می کند که با پاکسازی روزانه دستگاه کلیه و مجاری آن از تشکیل بلور یا سنگ در کلیه ها پیشگیری کنید.برای بهره مندی از این شیوه درمانی می توانید با مشاوره با متخصص طب سنتی این گیاه دارویی را مصرف کنید.

● کلیه ها را تقویت کنید

گیاهان دارویی متنوعی در طبیعت وجود دارند که می توانند علاوه بر تسکین دردهای ناشی از ابتلا به سنگ کلیه می توانند به درمان این بیماری نیز کمک کنند. در میان این گیاهان دارویی می توان به تاثیر درمانی چای سبز، عصاره گیاه قره قاط، دم نوش کاکل ذرت و جوشانده خارمریم اشاره کرد که می توانند تاثیر زیادی در کاهش دردهای سنگ کلیه داشته باشند. درمانگران طب سنتی اما توصیه می کنند که برای مصرف این نوشیدنی های گیاهی بهتر است از مشاوره درمانگر طب سنتی بهره بگیرید و از گیاهان دارویی طبیعی که به آنها مواد افزودنی و شیمیایی اضافه نشده و بدون کافئین هستند برای درمان سنگ کلیه استفاده کنید.

● هر روز آب پرتقال بنوشید

دانشمندان معتقدند مصرف روزانه آب پرتقال تاثیر بسزایی در پیشگیری از تشکیل کریستال ها و بلورهای سنگی در کلیه دارند. براساس تحقیقات این گروه مصرف آب پرتقال موجب افزایش سیترات پتاسیم در ادرار شده و این مسئله مانع از تشکیل بلورها و سنگ های ریز و درشت در کلیه ها می شود. به اعتقاد محققان، نوشیدن آب پرتقال یکی از بهترین شیوه های طبیعی پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه به ویژه برای افرادی است که در خانواده آنها استعداد ابتلا به سنگ کلیه وجود دارد. به این شرط که بیماران تلاش کنند از آبمیوه طبیعی و تازه استفاده کنند.

● هر هفته این خوراکی ها را بخورید

با رعایت نکات زیر می توانید احتمال ابتلا به بیماری های کلیه به ویژه سنگ کلیه را در میان اعضای خانواده خود به حداقل برسانید:

متخصصان توصیه می کنند به منظور پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه یا عود دوباره آن بهتر است از غذاها یا میوه های حاوی آنتی اکسیدان مثل گیلاس، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای و سبزیجات تازه استفاده کنید و مصرف این خوراکی ها را دست کم ۴ بار در برنامه هفتگی خود لحاظ کنید.

جوی دوسر، گندم سیاه، سبوس و برنج قهوه ای از بهترین غلاتی هستند که می توانید بدون نگرانی آنها را در وعده های غذایی خود قرار دهید.

ورزش روزانه حداقل به مدت ۲۰ دقیقه و نوشیدن آب نیز از جمله نکاتی است که تاثیر زیادی در پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه دارد.

به جای گوشت قرمز از گوشت سفید مثل گوشت ماهی، میگو و مرغ استفاده کنید.

           

راه کارهای پیشگیری از سنگ کلیه

سنگ کلیه، مواد معدنی و نمک های ته نشین و متبلور شده در کلیه است. معمولا مایع ادرار از تماس ضایعات با یکدیگر جلوگیری می کند؛ اما زمانی که مایعات کافی در ادرار وجود ندارد و یا میزان ضایعات جامد ادرار زیاد است، سنگ کلیه تشکیل می شود.

راه های زیادی برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه وجود دارد که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱-مصرف مایعات

زمانی که ادرار مایعات بیشتری داشته باشد، امکان اینکه مواد معدنی و نمک ها انبوه شوند و تشکیل سنگ دهند کمتر است. ادرار تیره از نشانه های کم آبی بدن است و در حالت ایده آل ادرار باید به رنگ زرد کمرنگ باشد.برای بسیاری از افراد، مصرف ۸ لیوان آب در طول روز کافی نیست و باید برای کاهش خطر سنگ کلیه حداقل روزی ۱۲ لیوان آب نوشید. حداقل نیمی از مایعات مصرفی فرد باید آب خالص باشد. نوشیدنی های شیرین، گازدار و حاوی کافئین احتمال شکل گیری سنگ کلیه را بالا می برند.

۲-کاهش مصرف نمک

سدیم یا نمک باعث احتباس آب و در نتیجه کم آبی بدن می شود. بزرگسالان باید مصرف نمک روزانه ی خود را زیر ۲۳۰۰ میلی گرم (یک قاشق غذاخوری) نگه دارند.

غذاهای پر نمک شامل:

غذاهای دودی

اکثر غذاهای آماده

چیپس ها

کنسروها

نودل های آماده

غذاهایی که حاوی سایر سدیم ها نظیر سدیم بیکربنات، فسفات دی سدیم، گلوتامات مونوسدیم، بیکینگ پودر، نیتریت ها و نیتریت سدیم هستند.

کنترل وزن

۳-اضافه وزن می تواند به کلیه ها فشار آورد، اما انتخاب راهی ایمن برای کاهش وزن نیز مهم است. رژیم های غذایی که به سرعت وزن را کاهش می دهند، رژیم غذایی با کربوهیدرات بسیار پایین و رژیم هایی بر اساس پروتئین حیوانی همگی می توانند خطر سنگ کلیه را افزایش دهند.

۴-محدود کردن مصرف غذاهای حاوی اگزالات

سنگ های کلیه از مواد گوناگونی از قبیل اسید اوریک، استرویت و سیستئین تشکیل می شوند؛ اما رایج ترین نوع سنگ کلیه کلسیم اگزالات است.

بر اساس مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ بر روی ۵۰٫۰۰۰ سنگ کلیه انجام شده است، ۶۷ درصد سنگ ها عمدتا از کلسیم اگزالات تشکیل می شوند. محدود کردن مصرف اگزالات تنها به افرادی توصیه می شود که در معرض خطر سنگ کلیه قرار دارند و سطح اگزالات بدنشان بالا است. اگر همراه با غذاهای حاوی اگزلات، کلسیم مصرف شود احتمال شکل گیری سنگ کاهش می یابد.

از مواد غذایی سرشار از اگزالات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

آب گریپ فروت

سیب زمینی

سویا

برخی دانه ها نظیر بادام زمینی و بادام هندی

شکلات

ریواس

مارچوبه

کرفس

اسفناج

چای

غلات کامل

جعفری

۵-کاهش مصرف کافئین

کافئین سرعت متابولیسم را بالا می برد و می تواند باعث کم آبی بدن شود. حداکثر میزان پیشنهادی مصرف کافئین در روز ۴۰۰ میلی گرم (۴ فنجان قهوه) است. لازم به ذکر است، شکلات، چای، نوشابه های انرژی زا و برخی نوشیدنی های دیگر حاوی کافئین هستند.

۶-پرهیز از مصرف نوشیدنی های شیرین شده

مصرف نوشیدنی های شیرین شده با خطر شکل گیری سنگ کلیه ارتباط مستقیم دارد.

۷-مصرف کلسیم

با اینکه اگزالات رایج ترین نوع سنگ کلیه است اما کلسیم موجود در برخی غذاها می تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهد. اکثر محصولات لبنی منبع خوبی از کلسیم هستند.

از دیگر منابع کلسیم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

آب پرتقال

سس سویا

ماهی های کنسرو شده با استخوان مثل ساردین

توفو

۸-اسید سیتریک مصرف کنید

۶۰ درصد از افرادی که سنگ کلیه دارند اسید سیتریک پایینی دارند.

منابع اسید سیتریک شامل موارد زیر است:

لیمو و آب لیموی شیرین نشده

آب پرتقال

آب انبه

۹-کنترل مصرف غذاهای حاوی اسید

ادرار اسیدی احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می دهد و دفع سنگ را دردناک تر می کند.

از غذاهای سرشار از اسید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

گوشت قرمز

گوشت مرغ

اکثر ماهی ها

اکثر پنیرها

تخم مرغ

نمی توان مصرف غذاهای حاوی اسید را به طور کلی ترک کرد، زیرا این غذاها منابع پروتئین هستند. با این حال اگر فرد مرتبا دچار سنگ کلیه می شود باید میزان مصرف این نوع فذاها را کنترل نمود.

۱۰-مصرف ویتامین و مکمل های غذایی

ویتامین ها و مکمل های فراوانی برای کمک به پیشگیری از سنگ کلیه وجود دارد که مهمترین آنها به صورت زیر است:

ویتامین B6 که در مواد غذایی نظیر موز، انبه، سویا و آووکادو یافت می شود.

روغن ماهی

پتاسیم سیترات

راه های مراقبت از کلیه

هر فرد در بدن خود دو کلیه به اندازه مشت فرد بزرگسال دارد که در دو طرف ستون مهره ها و در قسمت زیرین قفسه سینه در پشت قرار دارند، اگر چه کلیه ها کوچکند ولی وظایفی پیچیده و حیاتی را انجام می دهند که کل بدن را متعادل نگه می دارند.

- در دفع مواد زاید و مایعات اضافی کمک می کنند.

- خون را تصفیه، برخی از مواد را حفظ و برخی را دفع می کنند.

- تولید گلبولهای قرمز را تحت نظارت قرار می دهند.

- ویتامین های موثر در رشد را می سازند.

- هورمون های موثر در تنظیم فشار خون را تولید می کنند.

- در تنظیم میزان مواد مغذی ویژه در بدن مانند کلسیم و پتاسیم کمک می کنند.

چگونگی انجام کار کلیه ها

۱-  خون از طریق یک سرخرگ از قلب به کلیه وارد می شود.

۲-  خون با گذشتن از میلیون ها صافی کوچک، تمیز می شود.

۳- مواد دفعی از طریق میزنای ( حالب) عبور کرده و به عنوان ادرار در مثانه جمع می گردد.

۴- خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ ها به جریان خون بر می گردد.

۵-  هنگامی که مثانه پر از ادرار می شود از طریق پیشابراه ادرار از بدن خارج می شود.

کلیه ها هر ۲۴ ساعت جمعاً حدود ۲۰۰ لیتر از مایعات بدن را تصفیه و به جریان خون بازمی گردانند حدود ۲ لیتر مایع به صورت ادرار از بدن دفع می شود در حالی که باقیمانده یعنی حدود ۹۸ لیتر به بدن باز می گردد. ادراری که ما دفع می کنیم تقریباً ظرف مدت ۱ تا ۸ ساعت در مثانه ذخیره شده است.

بیماری کلیه

اگر چه کلیه ها، عضوهای کوچکی هستند ، ولی از وظایف حیاتی زیادی از جمله تصفیه نمودن مواد زاید و مایعات اضافی از خون را به عهده دارند که در حفظ سلامتی عمومی بدن موثر است. بیماری شدید کلیه، ممکن است منجر به نارسایی کامل آن شود، که نیازمند درمان با دیالیز یا پیوند کلیه برای جلوگیری از مرگ است . اگر چه درمانهای موثری برای بسیاری از بیماریهای کلیه وجود دارد ولی مردم هنوز نمی دانند که بیماریهای کلیه قابل پیشگیری اند.

ده عامل اصلی بیماری کلیه

معمولاً دو علت مهم برای نارسایی کلیه ها( یا مرحله نهایی بیماری کلیه) دیابت( دیابت نوع ۲ یا دیابت بزرگسالان) و فشار خون بالا وجود دارد. زمانی که این دو بیماری با درمان مراقبت شوند، بیماری های کلیه مرتبط با آنها می توانند پیشگیری شوند یا سرعت شان کاهش یابد. داروهای موثر زیادی برای درمان فشار خون بالا وجود دارند. علاوه براین، تغییرات سلامت بخش در شیوه زندگی، مانند کم نمودن وزن و ورزش مرتب در مراقبت از فشار خون بالا و حتی پیشگیری از آن موثر است. نظارت دقیق بر قند خون در بیماران دیابتی از سایر مشکلات مانند بیماری کلیه، بیماری کرونر قلب وسکته پیشگیری می کند. زمانی که بیماران دیابتی، همزمان به فشار خون بالا مبتلا شوند، داروهای خاصی که بازدارنده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتنسین نامیده می شوند، برای حفظ عملکرد کلیه ها موثرند. سومین علت اصلی مرحله نهایی بیماری کلیه گلومرولونفریت( بیماریی که به واحدهای تصفیه کننده کلیه بنام گلومرول ، آسیب می رساند) است . در بسیاری از حالات، علت این بیماری ناشناخته است ، اما در برخی موارد ممکن است ارثی باشد یا در اثر عفونت به وجود آمده باشد.

برخی از بیماریهای دیگری که ممکن است بر کلیه اثر بگذارند شامل عفونت ها، سنگ های کلیوی و بیماریهای ارثی، می شوند. استفاده بیش از اندازه قرص های ضد درد یا مصرف مواد مخدر مانند هروئین می تواند به کلیه ها صدمه بزند . برخی از این بیماریها قابل درمان هستند. برخی موارد، درمان می تواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش و طول عمر را افزایش دهد.

مرحله نهایی بیماری کلیه زمانی رخ می دهد که حدود ۹۰ درصد از عملکرد کلیه از بین برود. افراد مبتلا به نارسایی کلیه ممکن است دچارتهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، گیجی، مشکل در تمرکز و از دست دادن اشتها شوند، نارسایی کلیوی با آزمایش خون و ادرار قابل پیشگیری است.

نشانه های هشدار دهنده بیماری های کلیوی و دستگاه ادراری.

۱-  فشار خون بالا

۲-  پیدایش خون با پروتئین در ادرار.

۳- آزمایش کراتینین خون، بالاتر از ۲/۱ میلی گرم در دسی لیتر در زنان و ۴/۱ میلی گرم در دسی لیتر در مردان(کراتینین ماده دفعی است که توسط کلیه های سالم از خون خارج می شود. ) در بیماریهای کلیوی ، سطوح کراتینی در خون ممکن است افزایش یابد.

۴- تکرار ادرار به ویژه در شب .

۵- مشکل در ادرار کردن یا ادرار درد آور.

۶- تورم در چشم ها، تورم دست ها و پاها به ویژه در کودکان

روش موثر برای مراقبت از کلیه ها

به نظر می رسد که اکثر افراد وقتی صحبت از خطر بیماری کلیوی می رسد انکار می کنند. خوشبختانه چند اقدام پیشگیرنده برای جلوگیری از بروز آن وجود دارد.

امیدواریم که راهبردهای زیر به شما کمک کند سلامتتان را بهتر کنترل کنید.

۱. یک برنامه کاهش وزن تنظیم کنید.

به خاطر داشته باشید که اضافه وزن بسیار زیاد باعث پایین آوردن عملکرد کلیه ها می شود. شاخص توده بدنتان (BMI) را اندازه بگیرید و آنرا با وزن سالمتان مقایسه کنید. مراقب رژیم غذاییتان باشید و منظم ورزش کنید. باید کاری کنید که ورزش جزئی از برنامه زندگیتان درآید. منظورم از ورزش فقط پیاده روی، دویدن یا تمرین با وزنه نیست، حتی باغبانی، کاریهای خانه داری، بالا و پایین رفتن از پله ها یا بازی کردن با بچه ها هم نوعی فعالیت فیزیکی به حساب می آید.

۲.  مراقب کلسترولتان باشید.

کلسترول بالا همیشه با بیماری قلبی، سکته و بیماری های کلیوی همراه است. به همین دلیل است که کنترل سطح کلسترول خونتان برای سلامت شما ضروری است. سعی کنید یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و مصرف داروهایی که پزشک برایتان تجویز می کند را رعایت کنید.

۳. سیگار را ترک کنید.

سیگار کشیدن یا استفاده از سایر دخانیات یکی از عوامل مهم در بیماری های کلیوی مزمن می باشد.

پس همین امروز سیگارتان را ترک کنید تا خطر ابتلا به نارسایی های کلیوی را در خودتان پایین بیاورید. علاوه بر این سیگار ضربان قلب و فشار خونتان را هم بالا می برد. درست است که ترک کردن سیگار کار سختی است اما اگر می خواهید از سلامتیتان مراقبت کنید، هیچ انتخاب دیگری ندارید.

۴. آب بدنتان را تامین کنید.

خیلی افراد دچار کم آبی مزمن هستند. نوشیدن مقدار کافی آب اهمیت بسیار زیادی دارد مخصوصاً درگرمای تابستان. کسانیکه دچار سنگ کلیه هستند یا در گذشته سنگ کلیه داشته اند، باید برای تامین آب بدنشان برنامه درستی داشته باشند. البته باید مراقب باشید بیش از اندازه هم آب مصرف نکنید. درصورت نیاز با پزشک خود مشورت کنید.

۵. یک رژیم غذایی متوازن داشته باشید.

یک رژیم غذایی پرکربوهیدرات کنترل دیابت را سخت تر می کند. موادغذایی پر کربوهیدرات عبارتند از نان، پاستا، حبوبات، سیب زمینی، برنج و سیریال. مصرف زیاد نمک هم با فشارخون ارتباط مستقیم دارد. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری های کلیوی به مصرف زیاد نمک حساس هستند، بدنشان ورم کرده و فشارخونشان هم بالا می رود. علاوه بر این، همیشه به خاطر داشته باشید که رژیم های غذایی پرچربی نیز می تواند موجب تصلب شریان شود که یکی از بزرگترین عوامل بیماری های کلیوی است.

۶. از مصرف برخی داروهای خاص و مواد مضر خودداری کنید.

مصرف مواد ممنوعه عملکرد کلیه ها را ضعیف می کند، پس مراقب باشید. حتی برخی داروهای متداول موجود در داروخانه ها مثل داروهای ضدالتهاب غیراستیروئیدی (مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم) می تواند موجب ناراحتی های کلیوی جدی شود. گاهی اوقات برخی داروها (مثل آنتی بیوتیک ها) برای افرادیکه ناراحتی کلیوی دارند باید با دوز متفاوتی تجویز شود. حتی برخی گیاهان و مکمل ها می تواند به کلیه ها ضرر برساند.

۷. برای کنترل دیابت خود اقدام کنید.

دیابت یکی از متداولترین عوامل بیماری کلیه ای مرحله آخر (ESRD) می باشد که از مرحله ۱ شروع شده و تا مرحله ۵ پیش می رود. اینجاست که عملکرد کلیه ها تا جایی پیش می رود که نیاز به درمان جایگزین کردن کلیه می شود. این درمان شامل دیالیز یا پیوند می شود.

اگر به دقت قند خونتان را تحت کنترل داشته باشید بهتر می توانید از بروز بیماری شریان های کوچک خون  که بیماری شریانی میکرو نامیده می شود جلوگیری کنید. این اختلال معمولاً همراه با کمبود پروتئین در ادرار همراه است و در آخر منجر به آسیب کلیوی دیابتی می شود.

۸. فشارخونتان را کنترل کنید.

فشارخون دومین عامل متداول بیماری های کلیوی است. خیلی اوقات فشارخون بالا موجب حمله های قلبی، نارسایی قلبی، سکته یا بیماری کلیوی هم می شود. برای جلوگیری از ضعیف شدن عملکرد کلیه ها و مراقبت از مغز و قلبتان باید بطور مداوم فشارخونتان را تحت کنترل داشته باشید.

۹. از چکاپ های منظم سر باز نزنید.

اهمیت ویزیت منظم پزشکتان کاملاً آشکار است و نیاز به توضیح ندارد. برای کنترل وضعیت سلامتیتان باید مرتب نزد پزشک بروید و آزمایش های مربوطه را انجام دهید.

۱۰. با متخصص کلیه تان پیش بروید.

تحقیقات نشان می دهد که افراد مبتلا به بیماری های کلیوی درصورت دنبال کردن دستورات پزشک متخصص خود وضعیت بهتری پیدا می کنند. علاوه بر این، مراحل پایانی نارسایی کلیه معمولاً مشکلات دیگری مثل کم خونی، متابولیسم موادمعدنی استخوان و آماده سازی برای درمان جایگزین کلیه را همراه دارد. به همین دلیل است که ویزیت پزشک متخصصتان باعث می شود از یکی از مهمترین اندام های بدنتان که کلیه است مراقبت کنید.

حرف های نهایی

بیماری کلیوی رو به رشد است. خوشبختانه این بیماری ها قابل پیشگیری هستند. مطمئناً تشخیص زودهنگام می تواند عملکرد کلیه هایتان را طولانی تر کند. حفظ یک سبک زندگی سالم کار خیلی سختی نیست. به همین دلیل است که باید این توصیه ها را جدی بگیرید تا بتوانید از یک زندگی سالم لذت ببرید.

بلای جان کلیه را بشناسید

کم تحرکی و تغییر الگوی غذایی از فیبر و سبزیجات به مصرف گوشت از جمله علت هایی است که افراد را در معرض ابتلا به بیماری های کلیه و مجاری ادرار قرار می دهد.

کم تحرکی و تغییر الگوی غذایی افراد را در معرض ابتلا به بیماری های کلیه و مجاری ادرار قرار می دهد.

به طور معمول در هر فرد سالم دو کلیه وجود دارد که در طرفین ستون مهره ها و زیر دنده های تحتانی واقع شده اند. کلیه ها به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای و از نظر شکل شبیه لوبیا هستند. هر کلیه به اندازه مشت بسته فرد است. اکثر اعضاء بدن برای عملکرد مطلوب وابسته به کلیه ها هستند. در نتیجه کلیه ها یکی از مهم ترین اعضای بدن انسان هستند.در حال حاضر، 86 هزار نفر در کشور مبتلا به بیماری های کلیوی هستند که از این تعداد 20 هزار نفر دیالیزی و 24 هزار نفر پیوندی هستند. مردان در قیاس با زنان بیشتر در معرض مشکلات کلیوی هستند.رئیس انجمن اورولوژی ایران شایع ترین بیماری های دستگاه ادراری در مردان را ابتدا پروستات و سپس سنگ های ادراری و عفونت ها برشمرد و گفت: سنگ ها در گذشته بیشتر در مثانه تشکیل می شد، اما امروزه به دلیل تغییر شیوه زندگی، بیشتر در کلیه تشکیل می شوند.

افرادی که ریسک سنگ سازی دارند و در جاهای گرم کار می کنند و یا به طور دائم در معرض آفتاب هستند، اگر مایعات کافی مصرف نکنند خطر ابتلا به سنگ کلیه در آنها افزایش پیدا می کند. البته این به این معنی نیست که آنها مستعد ابتلا به همه انواع بیماری های کلیه، سرطان ها و ناهنجاری ها هستند. مناطق گرم و خشک که تعریق زیاد و حجم ادرار را کم می کند، ممکن است در افزایش ابتلا به سنگ نقش داشته باشد.

کم تحرکی و تغییر الگوی غذایی از فیبر و سبزیجات به مصرف گوشت از جمله علت هایی است که افراد را در معرض ابتلا به بیماری های کلیه و مجاری ادرار قرار می دهد.

وی با اشاره به تاثیر مفید و مثبت ورزش در سلامت کلیه ها گفت: کم تحرکی یکی از ریسک های ایجاد سنگ است و در مجموع افرادی که دارای مشاغل ساکن و بی حرکت هستند، خطر ابتلا به سنگ کلیه در آنها افزایش می یابد.

 ابتلای 3 برابری مردان به سنگ های ادراری

اصولا سنگ های ادراری در مردان به میزان دو تا سه برابر زنان است،  سرطان های کلیه و مثانه که بین زنان و مردان مشترک هستند، باز هم به میزان دو تا سه برابر در مردان شایع تر است و در مجموع می توان گفت که بیماری های مجاری ادراری در مردان بیشتر دیده می شود.تنها موردی که میزان آن در زنان بیشتر است، بحث عفونت های مثانه است که از بیماری های خطرناک نیست و خطر جانی ندارد.

 مصرف ویتامین ها و تشکیل سنگ

اگر ویتامین های تزریقی به مدت زیاد مصرف شود، مثلا ویتامین C به مدت زیاد مصرف شود خطر ابتلا به سنگ کلسیم اگزالات در فرد را افزایش می دهد.

یتامین D هم اگر تزریقی باشد و نه جذب روده ای، به علت افزایش میزان کلسیم می تواند خطر ابتلا به سنگ را افزایش دهد ولی اگر به میزانی که پزشک روماتولوژیست یا ارتوپد برای پوکی استخوان تجویز می کند، مصرف شود تاثیر چندانی در ابتلا به سنگ کلیه ندارد.

در افرادی که دو کلیه دارند (اکثر افراد)، ممکن است یک کلیه خاموش باشد و اصلا کار نکند و فرد هم متوجه نشود چون کلیه دیگر مشغول به کار است و اصولا اگر نصف یک کلیه هم در بدن فردی فعال باشد، علایم نارسایی کلیه در او بروز نمی کند و شخص متوجه نمی شود.

 در افرادی که یک کلیوی هستند، اگر کلیه شان آسیب ببیند، با علایم ضعف، بی حالی، خستگی، بی اشتهایی، خارش بدن و بی حوصلگی متوجه وجود مشکلی می شوند که با بررسی به نارسایی کلیه می رسند.افرادی که دو کلیه دارند، متوجه بروز مشکل در یکی از کلیه هایشان نمی شوند، مگر این که کلیه ای که در حال خاموش شدن است به دلیل یک اتفاق ناگهانی مثلا پیدا شدن سنگ در آن و یا عفونت منجر به تب و لرز و درد، مشخص شود. اگر این علایم بروز نکند، فرد متوجه خاموشی کلیه نخواهند شد. بنا بر این، علائم عمومی زمانی بروز می کند که دو کلیه و یا یک کلیه در افراد تک کلیوی از کار بیفتد.

 رژیم غذایی و سنگ کلیه

رژیم های غذایی معمولا خیلی تاثیرگذار نیستند مگر این که فرد بیماری زمینه ای داشته باشد. به عنوان مثال اگر فردی نارسایی کلیه دارد و ضعف کار کلیه در او وجود دارد، اگر رژیم های پر پروتئین و کراتینین و کراتین داشته باشد، کلیه توانایی دفع این مواد را ندارد و باعث آسیب به آن می شود ولی اگر کار کلیه طبیعی باشد، مصرف این ها چندان تاثیری ندارد.

بیمارانی که سنگ کلیه دارند، توصیه می کنیم که نمک کمتر مصرف کنند چرا که یک عامل شناخته شده در ایجاد سنگ کلیه است. اگر کلیه به صورت طبیعی فعال است، رژیم غذایی خیلی تاثیر گذار نیست.

 توصیه هایی برای مراقبت از کلیه ها

1- افراد باید وجود مشکل کلیوی در خانواده و بستگان درجه اول را بررسی کنند. مشکلات کلیوی مورد نظر، سرطان پروستات، سنگ کلیه و تعداد دیگری از این قبیل سرطان ها هستند که تا حدودی ریشه خانوادگی دارند. اگر فردی سابقه بیماری پروستات در پدر ،برادر و یا عمو را دارد، باید از 40 سالگی به فکر کشف این بیماری باشد.

2- در صورت نبود سابقه خانوادگی، شخص به علایم ادراری توجه کند.

3- اگر فرد سوزش ادرار، تکرر ادرار، شب ادراری، مشکل در ادرار(قطره ای)،دردهای شدید و ناگهانی پهلو، تعریق زیاد، تهوع، استفراغ و خارش بدن دارد، باید به پزشک مراجعه و بررسی کند. در صورت نبود سابقه خانوادگی و این علایم، ضرورت چندانی برای بررسی و یا نگرانی نیست

کلیه چه وظایفی دارد؟

بطور معمول در هر فرد سالم دو کلیه وجود دارد که هر یک در یکطرف ستون مهره ها و زیر دنده های تحتانی واقع شده اند. کلیه ها به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای بوده و از نظر شکل شبیه لوبیا می باشند. هر کلیه به اندازه مشت بسته فرد است. اکثر اعضائ بدن برای عملکرد مطلوب وابسته به کلیه ها هستند 

وظایف کلیه ها

مهمترین وظیفه کلیه ها برداشت مواد زائد از خون و بازگرداندن خون تصفیه شده به بدن می باشد. هر دقیقه حدود یک لیتر خون (یک پنجم خونی که توسط قلب پمپ می شود) از طریق سرخرگ کلیوی وارد کلیه ها می شود. پس از اینکه خون تصفیه شد خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ های کلیوی به بدن باز می گردد. 

داخل هر کلیه متجاوز از یک میلیون واحد بسیار ریز عملکردی بنام نفرون وجود دارد. هر نفرون از یک صافی بسیار کوچک بنام کلافه (گلومرول) که به یک لوله کوچک (توبول) متصل است تشکیل می شود. آب و مواد زائد توسط این صافی از خون جدا می شوند و به داخل لوله های کوچک (توبول ها) جریان پیدا می کنند. 

قسمت عمده این آب توسط لوله های کوچک باز جذب می شود و مواد زائد بصورت غلیظ وارد ادرار میشوند تا دفع گردند. 

ادرارهای جمع شده از لوله های کوچک وارد قسمت قیفی شکل بنام لگنچه کلیه شده و سپس از طریق لوله ای بنام حالب وارد مثانه می شود. مثانه ادرار را تا زمانی که ادرار کنید نگهداری می کند. پس از مثانه ادرار از طریق لوله ای بنام پیشابراه از بدن خارج می شود. کلیه سالم بطور معمول یک تا ٢ لیتر ادرار در روز و بر اساس میزان مایعات دریافتی تولید می کند. کلیه سالم قابلیت افزایش فعالیت خود را دارد بطوریکه اگر یک کلیه از دست رود کلیه دیگر بزرگ شده و کار دو کلیه را انجام خواهد داد. 

سه وظیفه اصلی کلیه ها: 

1-کلیه ها آب بدن را تنظیم می کنند: 

برای اینکه بدن شما بدرستی و به نحو مطلوب فعالیت کند لازم است که دارای حجم مناسب آب باشد. یکی از مهمترین وظایف کلیه ها برداشت آب اضافی یا حفظ آب بدن در موارد ضرورت می باشد. 

2-کلیه ها مواد زائد را برداشت می کنند: 

بسیاری از مواد در خون و مایعات بدن باید در اندازه مناسب وجود داشته باشند تا بدن به درستی عملکرد داشته باشد. برای مثال: سدیم و پتاسیم مواد معدنی هستند که از مواد غذایی بدست می آیند. این مواد معدنی برای سلامتی لازم هستند اما باید در حد معینی نگهداشته شوند. زمانیکه کلیه ها بدرستی فعالیت کنند، مواد زائد از بدن داخل ادرار ترشح می شوند همچنین کلیه ها در تنظیم سایر مواد معدنی در بدن مانند: کلسیم و فسفر که برای تشکلی استخوان لازمند، کمک می کنند مواد زائد مانند: اوره و کراتی نیز باید از بدن خارج شوند . اوره و سایر مواد زائد زمانی که بدن پروتئین ها مانند: گوشت را تجزیه می کند، تشکیل می شوند. کراتی نین یک محصول زائد عضلات است. اگر فعالیت کلیه ها کاسته شود، اوره و کراتی نیز در خون افزایش می یابند بسیاری از محصولات زائد اگر از مایعات بدن جدا نشوند برای بدن سمی هستند برای مثال، وقتی فردی دارویی مصرف می کند، مواد زائد شیمیایی که از مصرف این دارو در بدن بوجود می آیند، عمدتا توسط کلیه ها از بدن خارج می شوند. 

٣- کلیه ها هورمون می سازند: 

کلیه های سالم پیک (پیغام بر) های شیمیایی مهمی بنام هورمون ها را نیز می سازند. این هورمون ها در جریان خون گردش کرده و بعضی از عملکردهای بدن مانند: فشار خون، ساخت گویچه های قرمز و برداشت کلسیم از روده ها را تنظیم می کنند. 

علائم بیماری کلیوی

بیماری کلیوی معمولا بی سر و صدا پیشرفت می کند و قبل از ایجاد هر گونه شکایت موجب تخریب قسمت عمده ای از فعالیت و عملکرد کلیه می گردد. بنابراین افراد در معرض خطر پیشرفت بیماری کلیوی باید بطور مرتب مورد ارزیابی قرار گیرند. این افراد کسانی هستند که مبتلا به بیماری قند - دیابت - پرفشاری خون، بیماری عروقی و وابستگان نزدیک افراد مبتلا به بیماریهای ارثی کلیه می باشند 

گاهی اوقات افراد با بیماری شدید کلیوی نیز بدون علامت می باشند. این موضوع اهمیت آزمایش خون یا ادرار را در بررسی مشکلات کلیوی روشن می کند. بهرحال شکایات و علائم زیر می توانند نشانگر بیماری کلیوی باشند که در صورت وجود، انجام آزمایشات و بررسی های بیشتر توصیه می شود 

بعضی از علائمی که می تواند نشانگر بیماری کلیوی باشد عبارتند از: 

خستگی

پرفشاری خون

ورم چشم ها، دست یا پا

دفع ادرار خونی، تیره یا رنگ چای

شب ادراری(بیشتر از یک بار در موقع خواب)

کاهش اشتها(کاهش وزن)

خارش سراسری پایدار

زمانی که کلیه ها نارسا شوند مواد زائد و مایعات در بدن تجمع پیدا کرده و شما نیاز به درمان دیالیز (برای تصفیه خون یا به وسیله ماشین یا از راه شکم و بصورت دیالیز صفاقی) یا پیوند کلیه دارید چگونه می توانید در پیشگیری از بیماریهای کلیوی موثر باشید. 

فشار خون خود را بطور منظم چک کنید. فشار خون بالا و کنترل نشده سرعت طبیعی هر گونه بیماری کلیوی را افزایش می دهد. اگر شما مبتلا به بیماری قند، دیابت می باشید، باید بیماری شما تحت کنترل درآید. تعداد زیادی از بیماران کلیوی مبتلایان به بیماری قند می باشند به خصوص و حتی الامکان از مصرف داروهایی که توسط پزشک تجویز نشده اند ماند مسکن ها خودداری کنید. قبل از مصرف هر دارو حتما با پزشک خود مشورت نمائید 

سایر داروهای خاص مانند سموم، آفت کش ها و مواد مخدر و ...- نیز می توانند موجب آسیب کلیه شوند. پزشک شما مشکلات و عوارض ناشی از مصرف طولانی مدت و بدون مجوز این داروها را بیان می کند 

 

جرا کلیه چپ بالاتر از کلیه راست است؟

بطور معمول در هر فرد سالم دو کلیه وجود دارد که هر یک در یک طرف ستون مهره ها و زیر دنده های  تحتانی واقع شده اند. کلیه ها به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای بوده و از نظر شکل شبیه لوبیا می باشند. هر کلیه به اندازه مشت بسته فرد است. اکثر اعضائ بدن برای عملکرد مطلوب وابسته به کلیه ها هستند .                                             

نحوه فعالیت کلیه ها  

مهمترین وظیفه کلیه ها برداشت مواد زائد  از خون و بازگرداندن خون تصفیه شده به بدن می باشد. هر دقیقه حدود یک لیتر خون (یک پنجم خونی که توسط قلب پمپ می شود) از طریق سرخرگ کلیوی وارد کلیه ها می شود. پس از اینکه خون تصفیه شد خون تصفیه شده از  طریق سیاهرگ های کلیوی به بدن باز می گردد. 

داخل هر کلیه متجاوز از یک میلیون واحد بسیار ریز عملکردی به نام نفرونوجود دارد. هر نفرون از یک صافی بسیار کوچک بنام  کلافه (گلومرول) که به یک لوله کوچک (توبول) متصل است تشکیل می شود. آب و مواد زائد توسط این صافی از خون جدا می شوند و به داخل لوله های کوچک (توبول ها) جریان پیدا می کنند. 

قسمت عمده این آب توسط لوله های کوچک باز جذب می شود و مواد زائد بصورت غلیظ وارد ادرار میشوند تا دفع گردند. 

ادرارهای جمع شده از لوله های کوچک وارد قسمت قیفی شکل بنام لگنچه کلیه  شده و سپس از طریق لوله ای بنام حالب وارد مثانه  می شود. مثانه ادرار را تا زمانی که ادرار کنید نگهداری می کند. پس از مثانه ادرار از طریق لوله ای بنام پیشابراه از بدن خارج می شود. کلیه سالم بطور معمول یک تا ٢ لیتر ادرار در روز و بر اساس میزان مایعات دریافتی تولید می کند. کلیه سالم قابلیت افزایش فعالیت خود را دارد بطوریکه اگر یک کلیه از دست رود کلیه دیگر بزرگ شده و کار دو کلیه را انجام خواهد داد. 

وظایف کلیه

اگر چه کلیه ها کوچکند ولی وظایفی پیچیده و حیاتی را انجام می دهند که کل بدن را متعادل نگه می دارند. برای مثال کلیه ها:

- در دفع مواد زاید و مایعات اضافی کمک می کنند.

- خون را تصفیه، برخی از مواد را حفظ و برخی را دفع می کنند.

- تولید گلبولهای قرمز را تحت نظارت قرار می دهند.

- ویتامین های موثر در رشد را می سازند.

- هورمون های موثر در تنظیم فشار خون را تولید می کنند.

- در تنظیم میزان مواد مغذی ویژه در بدن مانند کلسیم و پتاسیم کمک می کنند.

چرا کلیه چپ بالاتر از کلیه راست است؟

علت این امر مربوط به کبد است.کبد در داخل شکم سمت راست و در بخش فوقانی آن و زیر دنده هاست و پشت آن کلیه راست قرار گرفته است. می توان گفت که در محفظه شکمی کبد به کلیه راست فشار می آورد و آنرا به سمت پایین متمایل میکند.    

هیدرونفروز کلیه چیست؟؟

علائم ورم یا هیدرونفروز کلیه و راه های درمان آن

تورم کلیه به دلیل تجمع ادرار در آن را هیدرونفروز کلیه می گویند. هر موضوعی که باعث انسداد در مجاری ادراری شود می تواند باعث هیدرونفروز کلیه شود. هیدرونفروز در هر دو کلیه ممکن است اتفاق بیفتد.

سیستم عملکرد کلیه ها