مراقبت وسم زدایی کبد

کبد را می‌توان بزرگ‌ترین اندام داخلی و بزرگ‌ترین غده‌ی بدن انسان دانست که در فعالیت‌های سوخت‌وساز بدن مانند گوارش نقش دارد.  تمام خون دستگاه گوارش توسط سیاهرگی به نام ورید پورت جمع‌آوری شده و وارد کبد می‌شود و تمام مواد جذب شده از لوله گوارشی از آن عبور می‌کنند. دیگر کارهای کبد به دام انداختن سموم و تصفیه آن‌ها با تبدیل کردنشان به مواد بی ضرر است.همچنین، این عضو متابولیسم داروها را در بدن بر عهده دارد. این عضو وظایف متعددی را انجام بر عده دارد، مانند: تنظیم میزان اسید آمینه خون، ذخیره آهن، تبدیل آمونیاک سمی به اوره، سم‌زدایی خون، افزایش ایمنی و مقاومت بدن، تنظیم ذخیر چربی، حفظ تعادل هورمونی و… اما تقریباً می‌توان 3 وظیفه بسیار مهم برای آن در نظر گرفت:

تولید صفر

یکی از وظایف مهم کبد تولید صفرا است. صفرا مایع گوارشی است و در کیسه‌ای به نام کیسه صفرا ذخیره می‌شود. صفرا به شکستن چربی‌ها و تجزیه آن‌ها به اسید چرب که می‌تواند مورد استفاده بدن قرار گیرد، کمک می‌کند.

فرآیند مواد غذایی و سموم بدن

از دیگر وظایف آن، فرآیند مواد غذایی و سموم است. هنگامی که فرد ماده غذایی را می‌خورد، معده و روده باریک آن را هضم و جذب می‌کنند. مواد غذایی هضم شده از طریق دیواره روده باریک جذب خون شده و به کبد می‌رود. در آنجا موادغذایی به شکلی که مورد استفاده قسمت‌های مختلف  قرار گیرند، در می‌آیند.

ذخیره سازی قندها

کبد گلوکز (قند) خون را به صورت گلیکوژن ذخیره می‌کند. هنگامی که فرد به انرژی بیشتری نیاز داشته باشد، کبد گلیکوژن را به گلوکز تجزیه کرده و به جریان خون می‌فرستد و با این کار انرژی مورد نیاز اعضای بدن را فراهم می‌کند.

بدون کبد قادر به ادامه زندگی نخواهید بود

همانطور که گفته شد، یکی از مهم‌ترین اعضای بدن، کبد است چرا که وظایف مهم و حیاتی بر عهده دارد. اغلب اطلاع ندارند غذایی که می‌خوریم و آبی که می‌نوشیم به وسیله کبد فرآوری می‌شود. بنابراین این عضو را می‌توان کارخانه تولید بدن دانست. پس اگر این عضو از بدن ما حذف شود با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد.

کبد وظیفه سم‌زدایی بدن را بر عهده دارد

مواد غذایی که می‌خوریم و می‌نوشیم، توسط کبد پردازش می‌شود. بر این اساس مواد سمی که وارد بدن می‌شوند را فیلتر می‌کند. این عضو نه تنها سموم موجود در الکل، بلکه سموم موجود در غذاها و داروها را نیز فیلتر می‌کند. در نظر داشته باشید زمانی که به دلیل بیماری داروی بیشتری مصرف می‌کنیم، توجه به سلامت آن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند چرا که در این دوران عملکرد کبد ضعیف می‌شود.

کبد تنها اندامی است که به طور کامل قابل احیاء شدن است. یعنی سلول‌های آن می‌توانند، آسیب‌ها را درمان و اندام‌ها را از نو بسازند. به همین دلیل است که در پیوند آن، تنها قسمتی از کبد اهدا کننده کافی است. با وجود اینکه کبد قابل احیاء است اما به یاد داشته باشید که باید خیلی مراقب آن باشید.

همه بیماری‌های کبد به مصرف الکل مربوط نمی‌شوند

سیروز کبدی (تنبلی کبد) تنها یکی از بیماری‌های کبد است. اما نوع دیگری از بیماری مربوط  وجود دارد که بیماری کبد چرب غیر الکلی نامیده می‌شود. این بیماری زمانی پیش می‌آید که چربی‌های زیادی در کبد جمع شوند و  خطر ابتلا به سرطان و پیوند کبد را افزایش می‌دهد. اما اگر رژیم غذایی مناسب و فعالیت ورزشی داشته باشید؛ می‌توانید از این بیماری جلوگیری کنید.موارد دیگری نیز برای سیروز کبدی وجود دارند که هیچ ارتباطی با مصرف الکل ندارند مانند هپاتیت و کلانژیت صفراوی اولیه. کلانژیت صفراوی اولیه یک بیماری خود ایمنی است که کبد را وادار به حمله به سلول‌هایی می‌کند که مجاری صفراوی را می‌سازند. کلانژیت صفراوی اولیه، منجر به التهاب و زخم می‌شود و اگر شدت آن زیاد باشد منجر به سیروز خواهد شد. بنابراین این بیماری عامل اصلی سیروز می‌باشد که در زنان شایع‌تر از مردان است.

ممکن است متوجه هیچ کدام از علائم بیماری کبد نشوید

برخی از علائم رایج کلانژیت صفراوی اولیه، علائمی است که ممکن است روزانه آن را بدون هیچ دلیلی تجربه کنید. این علائم شامل خارش، خستگی و خشکی چشم ها است و تنها بیماری‌های پیشرفته کبد است که در آن علائم مربوط به سیروز مشاهده می‌شود. این علائم شامل تهوع، کاهش وزن، تورم، سر گیجه، زردی پوست و چشم‌ها می باشد. برخی از بیماری‌های آن نیز بدون علائم هستند و تنها با آزمایش غربالگری می‌توان به وجود آن‌ها پی‌برد. به همین دلیل است که برخی از پزشکان، آزمایش کبد را به عنوان بخشی از آزمایش خون انجام می‌دهند.

بیماری‌های رایج کبد

کبد چرب

کبد بطور طبیعی مقداری چربی دارد، هر گاه مقدار چربی این عضو بالا برود، فرد دچار کبد چرب می‌شود. انباشته‌ شدن چربی در سلول‌های کبدی می‌تواند به التهاب این سلول‌ها منجر شود و در نهایت منجر به نارسایی کبدی گردد.مهمترین علت‌های کبدچرب را می‌توان چاقی و اختلال در چربی‌های خون، بیماری دیابت، مصرف مشروبات الکلی، بدغذایی و سوء تغذیه، مصرف برخی از داروهای کورتون‌دار مثل پردنیزولون، داروهای ضد تشنج مانند اسیدوالپروئیک و مصرف بی‌رویه هورمون‌ها از جمله علل ابتلا به بیماری کبدچرب دانست.

سیروز کبد

این بیماری حاصل التهاب مزمن بافت کبد است که به دلایل گوناگون رخ می دهد. هرگونه التهابی به صورت کم یا زیاد باعث تخریب بافت آن می‌گردد و سپس بافت‌های تخریب شده به صورت جبرانی باسازی می‌شود، فرآیند مزمن و مکرر تخریب و باسازی، منجر به در هم ریختن ساختار منظم و یک شکل کبد و تدریجاً سیروز کبد می‌گردد علل عمده سیروز کبدی شامل هپاتیت B،هپاتیت C وهپاتیت خود ایمنی است. همچنین داروها و سموم، کبد چرب، بیماری ویلسون، تنگی مجاری صفراوی و انسداد ورید‌های کبدی از علل دیگر بیماری می‌باشند.

سرطان کبد

در این بیماری تکثیر سلول‌های کبدی سریع‌تر از حالت معمول انجام می‌گیرد. هپاتیت B و C شانس ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهند.

چه مواد غذایی برای کبد مضر است؟

خوشبختانه، کبد وظیفه خود را به خوبی انجام می‌دهد، اما بهتر است از ورود سموم به بدن جلوگیری کنیم. تمام عادت‌های سالم، داشتن یک رژیم غذایی متعادل، حفظ وزن سالم و ورزش منظم نیز بر روی سلامت آن بسیار اهمیت دارد. در ادامه برخی از مواد غذایی که برای این عضو مضر هستند و نباید مصرف شوند را می‌خوانید.

شکر

اگر به مصرف قند و شکر و هر ماده غذایی که قند زیادی دارد عادت دارید، آگاه باشید که می‌تواند سلامت کبد را به خطر بیاندازد. بنابراین نسبت به میزان قندی که توسط مواد غذایی مختلف دریافت می‌کنید، دقت بیشتری داشته باشید.

ویتامین A

هر چند که مصرف ویتامین A برای بینایی مفید است اما مصرف زیاد آن می‌تواند موجب بروز مسمومیت حاصل از تجمع ویتامین A  در کبد شود. بنابراین اگر به مصرف دارویی آن نیازی دارید، باید توسط پزشک تجویز شود و خودسرانه مصرف نکنید.

انواع نوشابه

چه نوشابه‌های بدون قند و چه نوشابه‌های رژیمی، به دلیل قند بالا، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و دی‌اکسید کربن بالایی که دارند، می‌تواند موجب بیماری‌های کبد شود.

نمک

بدن به نمک نیاز دارد زیرا یون‌های سدیم به حمل و نقل آب در بدن کمک می‌کنند و نقش کنترل پالس‌های عصبی را برعهده دارند. با این وجود، مصرف بیش از اندازه این ماده بدن را با مشکلاتی مواجه می کند. نتایج مطالعات بیانگر این است که مصرف بیش از اندازه نمک، یک عامل موثر در آسیب جدی به این عضو در بزرگسالان است. نمک باعث تغییر نرخ تقسیم سلولی و افزایش مرگ و میر سلول‌های کبد می‌شود و از این طریق در بروز فیبروز کبدی نقش دارد.

مواد غذایی فراوری شده

اگر عادت به مصرف مواد غذایی فراوری شده، تنقلات و چیپس و …دارید، مراقب باشید، چون چربی‌های ترانس موجود در این مواد غذایی به کبد شما آسیب می‌رساند.

سیر

سیر به کبد کمک می‌کند آنزیم‌هایی که می‌توانند سموم را از بدن بیرون کنند و فعال سازد. همچنین سرشار از آلیسین و سلنیوم می‌باشد که دو ماده طبیعی برای پاکسازی کبد هستند.

گریپ‌فروت

خوردن میوه گیرپ‌فروت یا نوشیدن آب آن به کبد برای بیرون کردن مواد سرطان‌زا و سمی از بدن کمک می‌کند. این میوه همچنین سرشار از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان است.

 چغندر

چغندر سرشار از فلاوونوئیدهای گیاهی است که به بهبود عملکرد کلی کبد کمک می‌کند.

سبزیجات برگدار

سبزیجاتی مثل اسفناج و کاهو توانایی خنثی‌سازی فلزات، موادشیمیایی و آفت‌کش‌هایی را دارند که ممکن است همراه با موادغذایی وارد بدن ما شوند و به عنوان مکانیزمی محافظتی برای کبد عمل می‌کنند.

چای سبز

چای سبز سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی معروف به کاتچین است که گفته می‌شود عملکرد کبد را تقویت می‌کند.

لیمو

همه می‌دانیم که مرکباتی مثل لیمو سرشار از ویتامین‌ C هستند ولی لیمو به بدن برای تصفیه مواد سمی و فرآیند گوارش هم کمک می‌کند.

زردچوبه

زردچوبه که بعنوان ادویه در غذاها استفاده می‌شود، به بدن در هضم چربی‌ها و تحریک تولید صفرا کمک می‌کند. همچنین می‌تواند بعنوان یک تصفیه‌ساز طبیعی برای کبد عمل کند.

گردو

گردو سرشار از گلوتاتیون و اسیدهای چرب امگا۳ می‌باشد که به محافظت از کبد درطول فرآیند پاکسازی‌ کمک می‌کند.