دیالیز کلیه روشی است که به صورت یک جایگزین برای بسیاری از عملکردهای طبیعی کلیه‌ها عمل می‌کند. دیالیز به بیمار مبتلا به نارسایی کلیهاین شانس را می‌دهد تا به زندگی خود ادامه دهد. دو نوع دیالیز وجود دارد، همودیالیز و دیالیز صفاقی. هر نوع دیالیز دارای مزایا و معایبی است. بیماران اغلب می‌توانند نوع دیالیزی را که مطابق با نیازهایشان می‌باشد، انتخاب کنند.بیماران معمولاً هنگامی که ضایعات بدن آنها به حد زیاد می‌رسد و بیماریشان تشدید می‌شود، نیاز به دیالیز دارند. پزشک میزان چند ماده‌ی شیمیایی موجود در خون، برای مثال میزان کراتینین و نیتروژن اوره خون را اندازه می‌گیرد، تا تصمیم بگیرد که چه زمانی انجام دیالیز ضروری است.در صورتی که بیمار دچار ناتوانی عمده جهت دفع آب اضافه‌ی بدن خود باشد یا از مشکلات قلبی، ریوی یا شکمی رنج می‌برد، ممکن است تشخیص داده شود که حتی با وجود اینکه کلیرانس کراتینین به میزان cc/minute ۱۲-۱۰ افت نکرده باشد، نیاز به دیالیز وجود داشته باشد. برای انجام بررسی‌های دقیق لازم است با متخصص اورولوژی مشورت نمایید. پل ارتباطی ما با شما شماره تماس 09120262740 می‌باشد.
وظیفه کلیه‌ها چیست و دیالیز چه نقشی دارد؟
دیالیز با انجام عملکردهای کلیه‌های ناتوان به بدن کمک می‌کند. کلیه نقش‌های متعددی دارد. یک وظیفه‌ی ضروری کلیه تنظیم تعادل مایعات بدن است. این کار با تنظیم میزان ادراری انجام می‌شود که بصورت روزانه دفع می‌شود. در روزهای گرم بدن بیشتر عرق می‌کند. بنابراین، آب کمتری باید از طریق کلیه‌ها دفع شود. در روزهای سرد، بدن کمتر عرق می‌کند. بنابراین خروجی ادرار باید بیشتر باشد تا تعادل مناسب در بدن حفظ شود. تنظیم تعادل خروجی ادرار وظیفه‌ی کلیه می‌باشد.یک وظیفه‌ی اساسی دیگر کلیه جدا کردن ضایعاتی است که بدن در طول روز تولید می‌کند. با عملکرد بدن، سلول‌ها انرژی مصرف می‌کنند. فعالیت سلول‌ها موجب تولید مواد زائدی می‌شود که باید از بدن خارج شوند. هنگامی که این ضایعات به مقدار کافی دفع نشوند، در بدن جمع می‌شوند. افزایش تولید ضایعات که در خون اندازه گرفته می‌شود، ازوتمی نامیده می‌شود. زمانی که مواد زائد تجمع پیدا می‌کنند، موجب احساس ناخوشی در کل بدن می‌گردد که تحت عنوان اورمی شناخته می‌شود.
انواع
دو نوع اصلی دیالیز وجود دارند: همودیالیز و دیالیز صفاقی. در همودیالیز یک نوع مخصوص فیلتر جهت جدا کردن ضایعات و آب اضافه از خون استفاده می‌شود. در دیالیز صفاقی از مایعی استفاده می‌شود که از طریق یک لوله پلاستیکی مخصوص وارد حفره شکمی می‌شود تا مواد زائد و آب اضافی را از بدن دفع کند.
همودیالیز
در حین همودیالیز خون از بدن بیمار وارد یک فیلتر در دستگاه دیالیز که غشای دیالیز نام دارد می‌شود. برای این منظور، یک لوله‌ی پلاستیکی مخصوص در بین یک شریان و یک ورید در بازو یا پای بیمار قرار داده می‌شود (گرافت گورتکس). گاهی اوقات یک ارتباط مستقیم بین شریان و ورید در بازو ایجاد می‌شود. سپس سوزن‌هایی در گرافت یا فیستول قرار داده می‌شوند و خون وارد دستگاه دیالیز شده، از میان فیلتر عبور می‌کند و به بدن بیمار باز می‌گردد. در صورتی که بیمار پیش از قرار گرفتن گرافت یا فیستول نیاز به دیالیز داشته باشد، یک کاتتر با قطر بزرگ مستقیماً وارد یک ورید بزرگ در گردن یا پا می‌شود تا عمل دیالیز انجام شود. در دستگاه دیالیز، یک محلول در طرف دیگر فیلتر ضایعات بدن بیمار را دریافت می‌کند.
دیالیز صفاقی
در دیالیز صفاقی از بافت‌های بدن خود بیمار در داخل حفره شکمی به عنوان فیلتر استفاده می‌شود. پوشش داخلی حفره شکمی یک غشای مخصوص است که غشای صفاقی نامیده می‌شود. یک لوله پلاستیکی به نام کاتتر دیالیز صفاقی از طریق دیواره‌ی شکم وارد حفره‌ی شکم می‌گردد. سپس یک مایع مخصوص وارد حفره شکمی شده و اطراف روده‌ها را می‌شوید. با استفاده از انواع مختلف محلول، مواد زائد و مایعات اضافه از طریق این فرایند از بدن دفع می‌شوند.
بیمار در طول دیالیز چه می‌کند؟
درمان برای همودیالیز معمولاً در یک واحد همودیالیز انجام می‌شود. این واحد یک ساختمان مخصوص است که با دستگاه‌هایی تجهیز شده است که درمان دیالیز را انجام می‌دهند. تجهیزات ویژه مواد مناسب را برای درمان دیالیز به آب خالص اضافه می‌کنند. واحد دیالیز همچنین محلی است که بیماران می‌توانند مشاوره رژیمی دریافت کنند و برای نیازهای اجتماعی خود درخواست کمک نمایند.بیماران بطور کلی برای درمان تا سه بار در هفته به واحد دیالیز مراجعه می‌کنند. پیش از درمان، بیماران وزن خود را اندازه می‌گیرند تا میزان مایع اضافه جمع شده پس از آخرین جلسه دیالیز مشخص شود. سپس بیمار روی یک صندلی که شبیه به صندلی‌های راحتی است دراز می‌کشد. ناحیه گرافت یا فیستول (ارتباط بین شریان و ورید) بطور کامل تمیز می‌شود. سپس دو سوزن وارد گرافت یا فیستول می‌شود. یکی از سوزن‌ها خون را به دستگاه می‌برد که در آنجا پاک می‌شود. سوزن دیگر خونی که از از دستگاه باز می‌گردد را به بدن بیمار هدایت می‌کند.درمان بین دو ساعت و نیم تا چهار ساعت و نیم طول می‌کشد. در طول این زمان، کارکنان واحد دیالیز فشار خون بیمار را مرتب اندازه می‌گیرند و دستگاه دیالیز را تنظیم می‌کنند تا مطمئن شوند که میزان صحیح مایع از بدن بیمار خارج می‌شود. گاهی اوقات بیمارانی که بسیار تحریک شده باشند ممکن است بتوانند خودشان در خانه طی فرایندی که همودیالیز خانگی نامیده می‌شود، دیالیز را انجام دهند.
دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی مستلزم این است که بیمار نقش فعال‌تری را در درمان دیالیز داشته باشد. مسئولیت بیمار در حفظ یک سطح تمیز در شکم و کاتتر که درمان در آنجا انجام می‌شود اهمیت زیادی دارد تا از عفونت پیشگیری شود.در این فرایند بیمار وزن خود را اندازه می‌گیرد تا میزان مایع مورد استفاده تعیین شود. سپس بیمار پس از قرار دادن یک ماسک بر روی صورت، محل کاتتر صفاقی را تمیز می‌کند. مایعی که وارد حفره شکمی شده است تخلیه شده و وارد کیسه پلاستیکی که از ابتدا در آن بوده می‌گردد. سپس بیمار کیسه را جدا کرده و یک کیسه‌ی محلول جدید را متصل می‌کند تا به داخل حفره شکمی تخلیه شود. پس از اینکه مایع وارد بدن شد، کیسه جدید جمع شده و تا درمان بعدی در لباس زیر بیمار قرار می‌گیرد. این فرایند معمولاً ۳۰ دقیقه بطول می‌انجامد و باید ۴ تا ۵ بار در روز انجام شود.برخی بیماران به عنوان جایگزینی برای این درمان، از دستگاهی به نام سیکلر استفاده می‌کنند. سیکلر هر شب مورد استفاده قرار می‌گیرد. پنج تا شش کیسه از مایع دیالیز بر روی سیکلر قرار داده شده و دستگاه بصورت خودکار هنگامی که بیمار خواب است مایع را تعویض می‌کند.
مزایا
هر دو نوع دیالیز یعنی همودیالیز و دیالیز صفاقی دارای مزایا و معایبی هستند. انتخاب اینکه کدام روش با توجه به شیوه زندگی بیمار، سایر شرایط پزشکی، سیستم‌های حمایتی و میزان مسئولیت و مشارکت وی در برنامه‌ی درمانی مناسب‌تر است بر عهده‌ی بیمار و پزشک است. صرفنظر از اینکه کدام نوع دیالیز انتخاب شده است، بیماران مسئولیت‌های خاصی دارند از جمله پیروی از یک برنامه‌ی رژیمی، کنترل میزان مصرف مایعات و مصرف ویتامین‌های خاص و سایر داروها جهت کنترل فشار خون و تعادل کلسیم و فسفر.برای بسیاری از بیماران، مزیت اصلی همودیالیز مشارکت حداقلی در درمان است. هرچند بیماران باید از یک برنامه‌ی خاص پیروی کنند و سه بار در هفته به واحد دیالیز مراجعه نمایند. همودیالیز همچنین نسبت به دیالیز صفاقی نیاز بیشتری به کنترل سختگیرانه رژیم غذایی و مایعات مصرفی دارد.برای بیمارانی که دیالیز مستقل‌تری را ترجیح می‌دهند، دیالیز صفاقی امکان زمان‌بندی منعطف‌تری را فراهم کرده و در خانه قابل انجام است. بیمار باید روزانه به یک مقدار مشخص تحت درمان دیالیز قرار بگیرد اما می‌تواند زمان دقیق دیالیز را تغییر دهد. بیماری کلیه یک شرایط جدی است. در افراد مبتلا به نارسایی مزمن کلیه، امکان بهبود کلیه‌ها بسیار کم است، اما دیالیز می‌تواند سلامت فرد را بهبود بخشد و طول عمر را تا ۲۰ سال یا بیشتر افزایش دهد.
آیا دیالیز کلیه درد دارد؟
خود درمان دیالیز بدون درد است. برخی افراد هنگامی متصل شدن به دستگاه همودیالیز یا انتهای چرخه تخلیه دیالیز صفاقی احساس ناراحتی می‌کنند. در این صورت، باید وضعیت خود را با تیم مراقبتی خود در میان بگذارید تا به کاهش هرگونه درد شما کمک کنند.
عوارض جانبی
افرادی که وابسته به دیالیز کلیه هستند ممکن است شرایط زیر را تجربه کنند:
گرفتگی عضلانی
خارش پوست
کاهش فشار خون بخصوص در افراد مبتلا به دیابت
مشکلات خواب، گاهی اوقات به دلیل خارش، پاهای بی‌قرار یا وقفه کوتاه در تنفس
ازدیاد حجم مایعات
عفونت یا باد کردن محل دسترسی جهت دیالیز
افسردگی و تغییر خلق و خوی
هزینه
دیالیز می‌تواند یک بار مالی اضافه را به بیماران و خانواده‌ها تحمیل کند. آمادگی از لحاظ مالی و بررسی تحت پوشش قرار گرفتن درمان توسط بیمه بیمار قبل از شروع دیالیز می‌تواند حائز اهمیت باشد. هزینه‌های دیالیز بسته به وضعیت بیمه، نوع دیالیز و هر گونه فاکتور درمانی دیگر می‌تواند متغیر باشد.
- ۹۸/۰۴/۱۳